Pastele. Kolekcja ze zbiorów Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.

Wystawa prezentuje dzieła artystów, wybitnych indywidualności, które powstały w trzech pierwszych dekadach XX wieku. Wyjątek stanowi młodzieńczy rysunek Anieli Pająkówny, datowany na 1882 rok. Wśród 13 wystawionych prac, aż 12 to portrety, z których większość wykonana jest techniką pastelową przez mistrzów tej dziedziny – Teodora Axentowicza, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Kazimierza Mordasewicza.
Choć twórców nie wiąże żadna artystyczna wspólnota, czy przynależność do artystycznej formacji (prócz Witkacego i Tymona Niesiołowskiego, członków działającej w l.1917-1922 grupy „Formiści”), to w ich twórczości można znaleźć łączące wielu wybory związane z edukacją plastyczną.

Tymon Niesiołowski, Władysław Jarodzki i krótki czas Witkacy studiowali malarstwo pod kierunkiem Józefa Mehoffera w krakowskiej ASP. Teodor Axentowicz, profesor tejże Akademii i jej dwukrotny rektor, był założycielem (1897) Szkoły Malarstwa dla Kobiet w Krakowie, w której uczyły się Aniela Pająkówna i Irena Serda-Zbigniewiczowa (kobiety nie miały wówczas wstępu na Akademię). Stanisław Masłowski i Kazimierz Mordasewicz rozpoczynali edukację plastyczną w warszawskiej Szkole Rysunkowej pod kierunkiem Wojciecha Gersona i Aleksandra Kamińskiego, a kontynuowali studia na ASP w Petersburgu.

Większość artystów podejmowała dalsza naukę w monachijskich i paryskich wyższych szkołach artystycznych, odbywała podróże do największych europejskich muzeów, studiując arcydzieła mistrzów. Wśród nich są twórcy o mocnej uznanej pozycji – Axentowicz, Mehoffer, Jarocki, Niesiołowski, Witkacy. Dorobek Pająkówny, Serdy-Zbigniewiczowej, Masłowskiego i Mordasewicza uległ rozproszeniu i zapomnieniu, ale i oni mają swoje miejsce w historii malarstwa polskiego I połowy XX wieku.

Teodor Axentowicz (1859-1938)
Władysław Jarocki (1879-1965)
Stanisław Masłowski (1853-1926)
Józef Mehoffer (1854-1929)
Kazimierz Mordasewicz (1859-1923)
Tymon Niesiołowski (1882-1965)
Aniela Pająkówna (1864-1912)
Irena Serda –Zbigniewiczowa (1863-1954)
Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885 -1939)